Κυριακή 21 Ιουλίου 2013

Υπόμνημα κατοίκων του Χατζηκυριάκειου προς Πειραιώτες βουλευτές.


                                                                                                              Του Δημήτρη Κρασονικολάκη.

  
Μεταπολεμικά χρόνια στον Πειραιά. Ατέλειωτες προσπάθειες ανασυγκρότησης κι ανάγκη για άμεση επούλωση των τραυμάτων που συσσώρευσαν οι βομβαρδισμοί και η παρατεταμένη εγκατάλειψη.         Ερείπια, παραπήγματα, καταπατήσεις, έντονα προβλήματα στην καθημερινότητα κάθε πολίτη πάνω στην υγεία, στη διατροφή, στην εκπαίδευση, στην εξεύρεση εργασίας , στις κοινωνικές δομές..
Εποχή που για να ακούσεις ραδιόφωνο έπρεπε να έχεις κάρτα συνδρομητή αλλιώς σφραγιζόταν, για να αγοράσεις καφέ ήθελες ειδικό δελτίο αγοράς, όταν η εβδομαδιαία αμοιβή του αρτεργάτη εξαρτιόταν από «τον κατ’ οκάν παραγόμενον άρτον αλλά και της εψήσεως των φαγητών κλπ». (Φανταστείτε, το Σωματείον Αρτοποιών Πειραιώς Η ΔΗΜΗΤΡΑ είχε εκδώσει και «Βιβλίον καταχωρήσεως παραγωγής άρτου» στο τυπογραφείο του Π. Σμυρλή).
Για τη λύση των ζωτικών αυτών θεμάτων χρειάστηκαν  να περάσει αρκετός καιρός και διαδοχικές κυβερνήσεις. Το βασικό πρόσωπο που θα μπορούσε να απευθυνθεί κάποιος και να ελπίζει στην παρέμβασή του, ήταν ο εκάστοτε τοπικός παράγοντας  και στη δική μας περίπτωση ο βουλευτής της εκλογικής περιφέρειας Πειραιώς, Αιγίνης, Τροιζινίας, Κυθήρων, Σπετσών και Ύδρας. Αλλά και οποιοσδήποτε κατείχε μιά σημαντική θέση ήταν τακτικός αποδέκτης εκείνων των περίφημων μικρών επισκεπτηρίων (cartes visites) με τις απαραίτητες χειρόγραφες συστάσεις για κάθε είδους εξυπηρέτηση.. 
Βουλευτές Πειραιώς και νήσων ήταν στα 1946 - 1950 οι Νικόλαος Αβραάμ, Νικόλαος Γεννηματάς, Κρίτων Δηλαβέρης, Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, Παναγιώτης Κάντζιας, Θεόδωρος Κιζάνης, Δρακούλης Μαντούβαλος, Δημήτριος Μαρσέλος, Ιωάννης Μελάς, Νικόλαος Μπούμπουλης, Παύλος Ντεντιδάκης, Δημήτριος Πετροπουλάκος, Σάββας Σαββίδης, Παναγιώτης Σπηλιώτης, Περικλής Χρυσοχέρης.
Μιά τέτοια επιστολή - έκκληση (αριθ. πρωτ. 7) προς βουλευτή της περιόδου εκείνης έστειλε στις 10.8.1948 και ο Εξωραϊστικός Σύνδεσμος το ¨Χατζηκυριάκειον¨ περιφέρειας ενοριών Αγ. Νικολάου - Ζωοδόχου Πηγής - Αγ. Νείλου.
Είχε γραφεία στην Λ. Χατζηκυριακού 39. Διατηρούμε την γλώσσα και την ορθογραφία, σε μονοτονικό όμως σύστημα, έτσι για την ιστορία του πράγματος.

Εξοχώτατε Κύριε Βουλευτά,
Η μεγάλη, και παλαιοτέρα της Πόλεώς μας, συνοικία μας, ήτις είχε πληγή περισσότερον από κάθε άλλην συνοικίαν κατά την διάρκειαν της πολεμικής περιόδου, έχει τεραστίας ανάγκας.
Βεβαίως αναγνωρίζομεν τας σημερινάς δυσκόλους οικονομικάς στιγμάς, πλην όμως υπάρχουσι ανάγκαι τινές επιτακτικαί, αίτινες δεν απαιτούσι και μεγάλας δαπάνας ως επίσης εκκρεμούσι ζητήματά τινα ή έργα δι’ α δέον να ληφθώσι σύντομα προστατευτικά μέτρα.
Μερικά τούτων, αποφάσει του Δ. Συμβουλίου μας, Λαμβάνομεν την τιμήν να φέρωμεν υπό την υμετέραν κρίσιν και επικαλούμενοι τα υπέρ της πόλεως φιλοπρόοδα αισθήματα υμών, Σας παρακαλούμεν, εξ ονόματος του Συνδέσμου μας, όπως ενεργήσητε δια την βελτίωσιν και αναδημιουργίαν της μεγάλης και πυκνοκατοικουμένης από εργατικά κυρίως στοιχεία συνοικίας μας.- ΟΥΤΩ.- 

1) Επαναλειτουργία του παραλιακού Τραμ.-
Ανάγκη επιτακτική καθίσταται η επαναλειτουργία του από πλατείας Παλαιού Τελωνείου μέχρι Ξαβερίου παραλιακού τραμ. Η επίγειος και εναέριος αυτού γραμμή είναι πλήρης και δεν χρήζει επισκευής.                Η επαναλειτουργία αυτού όχι μόνον θα δώσει ζωήν και κίνησιν εις την περιφέρειαν εκείνην, ως και εις τα φθίνοντα παραλιακά εκεί καταστήματα, αλλά και κυρίως είναι αναγκαία και επιτακτική δια την κυκλοφορίαν των της περιφερείας ταύτης κατοίκων, ήτις στερείται κυκλοφορίας. Αυτοπρόσωπος όθεν ενέργεια και αξίωσις υμών καθίσταται παρά τε τω Υπουργείω και τη Εταιρία προς το καλόν της συνοικίας, προς το κοινόν συμφέρον των 100.000 κατοίκων της.- 

2) Το Βασιλικόν Περίπτερον.
Ως Πειραιώτης ασφαλώς θα ενθυμείσθε τον ζωτικότατον (και δι’ όλην την Πόλιν μας) χώρον του Βασιλ. Περιπτέρου (Παλατάκι) ως ήτο μέχρι των προ-πολεμικών ετών, και το οποίον, εκτός της αρχαιολογικής του αξίας, με το μεγάλον δασύλλιόν του από πευκάκια και θάμνους, εν συνδιασμώ με την γύρω αυτού θαλασσίαν αύραν απετέλει τον μόνον ζωογόνον πνεύμονα της πόλεώς μας.
Τας απογευματινάς ώρας τα πειραιωτόπουλα περιέτρεχον τον χώρον αυτόν και απελάμβανον τον καθαρόν αέρα. Τας Κυριακάς ήτο ενδιαίτημα των εργατικών οικογενειών. Δυστυχώς κατά τας πολεμικάς περιόδους έχασε τμήματα τινά από λαθροοικοδόμους ή νομίμως ανηγέρθησαν διάφορα κατασκευάσματα, ανάξια και άντικρυ προς την έννοιαν και αξίαν του χώρου αυτού. Ήδη έχει εναπομείνει αρκετόν μέρος του χώρου αυτού, πλην όμως και τούτο εκτός του ότι έχει εγκαταλειφθή τελείως και ή κινδυνεύει από στιγμής εις στιγμήν να καταλειφθή από λαθροοικοδόμους ή παραχωρείται ευγενώς εις λατόμους παρά την αρχαιολογικήν του αξίαν ή κατήντησε το μήλον της έριδος διαφόρων επιδιώξεων προς πολιτικόν ρουσφετολογισμόν.- Επιβάλλεται λοιπόν να διασωθή ο κινδυνεύων εναπομείνας χώρος. Είναι καθήκον και υποχρέωσις προς αυτό και την ιστορίαν αυτού παντός Πειραιώτου οιουδήποτε επαγγέλματος ή κατέχοντος αξίωμά τι.-
Είναι ανάγκη να περισωθή και καταστή και πάλιν ο μοναδικός πνεύμων της Πόλεως, να καταστή δασύλλιον με μίαν μεγάλην και συγχρονισμένην, με τουριστικα έργα, πλατείαν της οποίας να δεσπόζει το, παντελώς περιφρονημένον, μνημείον του ήρωος Μιαούλη.- Επιδείξατε λοιπόν την αποφασιστικήν θέλησίν σας, ίνα το Βασ. Περίπτερον παραμείνη κοινόν κτήμα, ίνα καταστή και πάλιν κοινόχρηστος πνεύμων. Το επιβάλει η ανάγκη των κατοίκων όχι μόνον της περιφερείας Χατζηκυριακείου, αλλά και ολοκλήρου της πόλεως Πειραιώς-που στερείται πνεύμονος αναζωογόνου- ο αρχαιολογικός του χώρος, η ιστορία του, η υποχρέωσις προς τους Ξένους, οίτινες εισερχόμενοι δια του λιμένος δεν πρέπει ν’ αντικρύζουσι το σημερινόν κατάντημα.- 

3) Αι οδοί της περιφερείας Χατζηκυριακείου.-
Αι, κατά το 98 %, οδοί της περιφερείας Χατζηκυριακείου είναι τελείως αδιάβατοι και ευρίσκονται εις την από εκατονταετίας διαμόρφωσιν αυτών, δι’ ων ούτε τα τροχοφόρα, τα πωλούντα και αυτά τα λαχανικά, δεν δύνανται να διέλθωσι, αν εξαιρέσωμεν τους κατοίκους οίτινες διά την διάβασιν αυτών εσυνήθισαν εις την ορειβασίαν. - Κράσπεδα πεζοδρομίων, και αν υπάρχει θέλησις παρά των ιδιοκτητών των οικιών να κατασκευάσουν τοιαύτα, δεν δύνανται να γίνωσι λόγω της αθλιεστάτης και δίκην βράχων καταστάσεως των οδών. Ίχνος υπονόμου δεν υπάρχει. Και πάντα ταύτα ως αν η συνοικία μας εγένετο  προ δεκαετίας , εν ω Πειραιώτης δεν λέγεται τις όταν δεν γνωρίζει ότι αύτη είναι η εκ των πρώτων της πόλεως Πειραιώς. - Μεγάλο και πικρόν παράπονον όθεν των κατοίκων της περιφερείας μας εκφράζομεν διότι η συνοικία μας από πολλών ετών έχει εγκαταλειφθή υπό της Δημοτικής Αρχής, διότι η δημοτική σκαπάνη δια την, έστω πρόχειρον, οδικήν διαμόρφωσιν, δεν έχει πέσει. Τουναντίον των άλλων συνοικιών της πόλεως, καίτοι πολύ νεωτάτων, έχει γίνει η οδική διαμόρφωσις ή γίνεται με ταχύ ρυθμόν, ρέει εις το ζήτημα τούτο αφθόνως ο δημοτικός πλούτος.
Διαθέσατε, Εξ. Κύριε Βουλευτά ημισείαν ημέραν και διέλθετε από τας οδούς της περιφερείας Αγ. Νικολάου, Ζωοδόχου Πηγής και Αγ. Νείλου πεζή (αυτοκίνητον δεν διέρχεται) και συγκρίνατε τας οδούς μας!!! με τας των άλλων συνοικιών.
Είμεθα βέβαιοι ότι θα εκπλαγήτε, ότι θα υψώσητε την φωνήν Σας, ότι θα ενεργήσητε ό,τι πρέπει παρά τη Δημοτική Αρχή δια να αρχίση αύτη από τούδε και την συν τω χρόνω οδικήν διαμόρφωσιν. Είμεθα βέβαιοι ότι επί του ζητήματος τούτου θα επιδείξητε το προσήκον μέγα ενδιαφέρον σας, ίνα και η συνοικία μας αρχίση να αναλαμβάνη από τον μαρασμόν που έχει περιέλθει εξ αιτίας της θλιβεράς οδικής της καταστάσεως.-   

4) Το Πράσινον.-
Το Πράσινον παντελώς ελλείπει από την συνοικίαν μας. Και εκτός της δενδροφυτεύσεως  οδών τινών (μετά την διαμόρφωσίν των) και του εν τη ανωτέρω παραγράφω 2 αναπτυσσομένου ζητήματος, νομίζομεν ότι θα ηδύνατο να δαιρρυθμισθούν κήποι και πρασιαί εις την περιφέρειάν μας. Ούτω θα ηδύνατο ο χώρος του οικοπέδου του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου, του κειμένου παρά την Λ. Χατζηκυριακού, και παραμένοντος νεκρού, χωρίς ν’ αφαιρεθή από την ιδιοκτησίαν του Ορφανοτροφείου, αλλ’ εν συνεννοήσει μετά της Διοικούσης Επιτροπής αυτού να διαμορφωθή υπό του Δήμου εις δασύλλιον και τεθή εις την ψυχαγωγίαν του κοινού, των κατοίκων της περιφερείας. Τουτέστιν ο ρηθείς χώρος περικλεισμένος υπό μανδροτοίχου και ακαλαίσθητος από τουριστικής απόψεως είναι  και παραμένει νεκρός και άγονος, εν ω εάν τον μανδρότοιχον αντικαθίστα συρματόπλεγμα και ο χώρος ούτος εφυτεύετο με τα προσήκοντα δένδρα και θάμνους, θ’ απετέλη ένα ζωογόνον πνεύμονα, χωρίς να παραβλάπτεται η ιδιοκτησία του. - Ως επίσης θα ήτο δυνατόν να φυτευθώσι δένδρα και δη ευκάλυπτοι επί του χώρου του πεζοδρομίου του πέριξ του Χατζηκυριακείου Ορφανοτροφείου αφαιρουμένων των επ’ αυτού μπαζιών (εφιστώμεν την προσοχήν σας επί του μέρους τούτου, είναι τμήμα τουριστικής Λεωφόρου; ή είναι δύσκολον ν’ αφαιρεθώσι τα μπάζια υπό της Δημοτικής Αρχής; άτινα είναι και επικίνδυνα κατά την διάβασιν των κατοίκων και όταν διέρχωνται συγχρόνως αυτοκίνητα) ίνα ούτω διαμορφωθή το τμήμα τούτο της Λεωφόρου.-
Η περί τούτου δαπάνη είναι πολύ ελαχίστη και ασφαλώς κατά την δημιουργίαν του Πρασίνου το προσεχές φθινόπωρον θα λάβητε τα προσήκοντα μέτρα, αφού εν τω μεταξύ γίνη παρά του Δήμου η σχετική προεργασία.-
Σημειώσατε ότι προ διετίας η Διοίκησις της Επιτροπής του Ορφανοτροφείου εδέχθη να παραχωρήση τον νεκρόν τούτον χώρον, επί μισθώματι, ίνα δημιουργηθή γήπεδον ποδοσφαιρικόν, (όπερ στερείται παντελώς η συνοικία μας) και εξωδεύθησαν αρκετά χρήματα δια την εν μέρει διαμόρφωσίν του, πλην κατόπιν η Διοίκησις ανεκάλεσε την τοιαύτην παραχώρησιν. - Και ευχής έργον θα ήτο αν εδημιουργείτο υπό της Επιτροπής του Ορφανοτροφείου ο χώρος ούτος εις Γυμναστήριον εξ ου και έσοδα αύτη θα είχεν και τα οφέλη εις την νεολαίαν μας θα ήσαν μεγαλύτερα.-

5) Γυμναστήριον-Στάδιον.-
Η πόλις Πειραιώς στερείται ευπρεπούς και μεγάλου Γυμναστηρίου. Επί της οδού Μαρίας Χατζηκυριακού και ακριβώς άνωθεν της Σχολής Ν. Δοκίμων υπάρχει μέχρι της στιγμής ελεύθερος χώρος, ανήκων εις την «Αεράμυναν» και ο οποίος χώρος κινδυνεύει να καταληφθή από λαθροοικοδόμους, όπως έχει συμβεί και με άλλους χώρους του Δημοσίου.-
Νομίζομεν ότι ο χώρος ούτος δύναται να διαρρυθμισθή και αποτελέση ένα ΠΕΙΡΑΪΚΟΝ ΣΤΑΔΙΟΝ, όπερ ποικιλοτρόπως θα συντελέση εις την γενικήν ανάρρωσιν της πόλεώς μας. Διότι εκτός της δια την Πειραϊκήν νεολαίαν μας ωφελείας, θα επέλθη ζωή και κίνησις εκ των τελεσθησομένων αγώνων, έτι δε και μεγάλη ωφέλεια εις τον Δήμον, εις τα μέσα της συγκοινωνίας και εις τα παντός είδους καταστήματα της περιφερείας Χατζηκυριακείου και Πειραϊκής. - Ας αναλογισθή κανείς τί οικονομικός πλούτος εκ της πόλεώς μας διαφεύγει, νυν  ότε οι Πειραιείς μεταβαίνουν εις τας άλλας πόλεις (Αθήνας, Φάληρα, Βύρωνα κ.λ.)  ίνα παρακολουθήσουν αγώνας. Ίσως απαντήσουν τινές ότι πρόκειται περί έργου μεγάλης οικονομικής δυνάμεως. Βεβαίως, αλλά αν τεθούν αι βάσεις του συν τω χρόνω δια των εσόδων του το έργον θα τελειοποιηθή και ο Πειραιεύς θα αποκτήση συγχρονισμένον Γυμναστήριον-Στάδιον, ανώτερον και μεγαλύτερον κατ’ έκτασιν του Σταδίου Αθηνών.-

6) Πλατεία Ζάππα-Πολυκατοικίαι.-
Επί της πλατείας Ζάππα έχουσι ανοικοδομηθή και πάλιν παράγγαι, εν ω ο χώρος ούτος έδει να παραμείνη πλατεία συμφώνως προς το εγκεκριμένον σχέδιον της πόλεως Πειραιώς. Και εν ω εις τας άλλας συνοικίας της πόλεώς μας εξηφανίσθη η παραγγοποίησις των δημοσίων χώρων, μόνον εις την πλατείαν ταύτην παραμένει και θα παραμείνη εφ’ όσον υπό των αρμοδίων Αρχών δεν λαμβάνεται μέτρον τι.
Θα ήτο λοιπόν δυνατόν εις άλλους χώρους του Δημοσίου κειμένους εν τη Πειραϊκή ν’ ανεγερθούν πολυκατοικίαι (ως αι των Ταμπουρίων, Νικαίας κ.λ.) και εις αυτάς να μεταφερθούν οι ιδιοκτήται των παραγγών πλατείας Ζάππα ίνα αφ’ ενός μεν ο χώρος αυτός ελευθερωθή και καταστή πραγματική και εξωραϊστική πλατεία, ης έχει ανάγκην η συνοικία μας, αφ’ ετέρου δε οι κάτοικοι των παραγγών αποκτήσουν ευάερα και υγιεινά διαμερίσματα.-
Ευελπιστούντες κ. Βουλευτά ότι η παρούσα μας, εξ ης δεν ζητούμεν πολλά και αδύνατα πράγματα, θέλει κριθή ευμενώς και θέλει τεθή υπό την εγνωσμένην δραστηριότητά σας και μέριμνών σας υπέρ μιάς συνοικίας κατοικουμένης από 100.000 κατοίκους και επιφυλασσόμενοι όπως μετ’ ολίγας ημέρας σας επισκεφθόμεν ίνα και προφορικώς αναπτύξωμεν τας ανάγκας της περιφερείας μας.          
Διατελούμεν μεθ’ υπολήψεως.


   Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                                    Ο ΓΕ.ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ
(Αν. Πατσουράκος)                                                               ( Μην. Αλυφραγκής)
                                    
                                     Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ        
                                         (Αν. Σπανάκος)


Από το 1948 μέχρι σήμερα (2013) πέρασαν 65 χρόνια. Μαζί με τη γενική ανάπτυξη του Πειραιά είδε και το Χατζηκυριάκειο τις καλύτερες μέρες που ονειρευόταν, παρ’ ότι τα προβλήματα άλλαξαν  και οι απαιτήσεις των κατοίκων του εκφράζονται με διαφορετική, σύγχρονη μορφή διαμαρτυρίας.
Η τροχιοδρομική γραμμή της Παραλίας (1883 ιππήλατος, ηλεκτροκίνητος στα 1910) ξεκίναγε από το σταθμό του Πειραιά και  τερμάτιζε στο Τελωνείο. Το 1915 προεκτάθηκε μέχρι το Βασιλικό περίπτερο στου Ξαβέρη. Στα 1926 παραλήφτηκαν δύο ακόμα οχήματα για την ενίσχυσή της.
Με το βομβαρδισμό της 11.1.1944 καταστρέφονται οι εγκαταστάσεις των ΕΗΣ και έτσι διακόπτεται η συγκοινωνία των τροχιοδρόμων. Αποκαταστάθηκε αργότερα και λειτούργησε μέχρι την οριστική παύση της το 1960.
Η «αφαίρεσις των σιδηροτροχιών και η κατάργησις των θορυβωδών τραμ» καταγραφόταν με υπερηφάνεια ως κατόρθωμα στα προεκλογικά φυλλάδια του Γ. Ανδριανόπουλου της Ε.Ρ.Ε. το 1961.
Με τα Ολυμπιακά έργα καθάρισε όλος ο χώρος στο Παλατάκι. Η άσφαλτος όμως σφίγγει το διατηρητέο κτίριο του 1888 με τους λίγους φοίνικες γύρω του, στερώντας του έστω και μιαν ανάσα φυσικού εδάφους.
Το ίδιο ασφυκτιούν και τα υπολείμματα των αρχαίων τειχών. Οι Πειραιώτες δεν έχουν πρόσβαση πλέον μέχρις εκεί, ανήκει στον ΟΛΠ. Με το άνοιγμα, την ισοπέδωση, και το στρώσιμο των δρόμων στα χρόνια της δημαρχίας Σκυλίτση, την κατασκευή πεζοδρομίων, την ανέγερση νέων οικοδομών, τη δημιουργία μικρών πλατειών-νησίδων πρασίνου, τον καθαρισμό της παραλίας από παλαιά κτίσματα, το στήσιμο του μνημείου του λέοντα στα 1996 - 1997, τις παιδικές χαρές, το αθλητικό δημοτικό κέντρο «Παναγιώτης Σαλπέας»,     τις λιμενικές εγκαταστάσεις, τις ανακαινίσεις των εκκλησιών (το 2000 προστέθηκε και ο ναΐσκος του Αγίου Χριστοφόρου) το αναπόσπαστο αυτό πειραϊκό τμήμα ικανοποιεί τις κύριες ανάγκες των κατοίκων του. Μεγάλο γήπεδο ευτυχώς δεν έγινε στην περιοχή, το Στάδιο Καραϊσκάκη εγκαινιάστηκε το 1956 στο Φάληρο, ιδρύθηκε όμως στη θέση που υποδεικνύει το κείμενο, έξω από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, το κλειστό κολυμβητήριο στα 1960.
Τέλος, η πλατεία Ζάππα ή Βασιλέως Αλεξάνδρου που σχεδιάστηκε στα 1892 μαζί με το Χατζηκυριάκειο ίδρυμα, έχει προ πολλού χαθεί κάτω από τις πολυκατοικίες των οδών Ευκλείας - Κλεισόβης - Προποντίδος - Σοφοκλέους.

 
Πρώτη δημοσίευση, περιοδικό «Πειραϊκό Ορόσημο», τεύχος 16, Ιούλ. - Σεπ. 2006,  σ. 12 - 14 με τίτλο        «Η συνοικία του Χατζηκυριάκειου τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια». 
Αντιγραφή, 15.6.2009. Προσαρμογή εδώ, Ιούλιος 2013.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου