Στο λιμανάκι του Μπαϊκούτση.

                                                                                       Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

25 Μαρτίου 1996. Το λιμανάκι με το βάθος του κάμπτει την Ακτή Θεμιστοκλέους.

Κατά μήκος της Πειραϊκής Χερσονήσου, της λεγόμενης Ακτής, από τη Ζέα μέχρι την είσοδο του Κεντρικού Λιμένα, συναντάμε εκτός από την επιχωματωμένη πλέον Φρεαττύδα, τους μικρούς όρμους του Λουβιάρη ή Σκαφάκι, του Μπαϊκούτση (άλλη λανθασμένη γραφή Μπαϊκούτσι) και του Παλάσκα (ή Κανελλοπούλου, Παρλαμά, Καλαμπάκα, Τηλέγραφου - από τα εκεί καλώδια που έβγαιναν παλαιότερα από τη θάλασσα, Σχολής Ναυτικών Δοκίμων), οι οποίοι στην αρχαιότητα θα ήταν γνωστοί με τα δικά τους, ιδιαίτερα ονόματα που έχουν ξεχαστεί.

Από ένα από τα λιμανάκια της Πειραϊκής αναφέρει ο Λυκούργος (Λόγοι κατά Λεωκράτους, 17 και 55) ότι παρά την απαγόρευση του Δήμου Αθηναίων «ὥστε μήτε τινὰ ἔξω γενέσθαι τῆς πόλεως», απέδρασε μιά νύχτα του 338 π.Χ. μετά την ήττα στη Χαιρώνεια, ο πλούσιος Αθηναίος Λεωκράτης με την ερωμένη του Ειρηνίδα με βάρκα και ύστερα με πλοίο που έφευγε για τη Ρόδο: «συσκευασάμενος ἃ εἶχε χρήματα, μετὰ τῶν οἰκετῶν ἐπὶ τὸν λέμβον κατεκόμισε, τῆς νεὼς ἤδη περὶ τὴν ἀκτὴν ἐξορμούσης, καὶ περὶ δείλην ὀψίαν αὐτὸς μετὰ τῆς ἑταίρας Εἰρηνίδος κατὰ μέσην τὴν ἀκτὴν διὰ τῆς πυλίδος ἐξελθὼν πρὸς τὴν ναῦν προσέπλευσε καὶ ᾤχετο φεύγων,..».

31 Δεκεμβρίου 1996. Όλα σε ένα: θάλασσα, βράχια, αρχαία τείχη, ευκάλυπτοι, πολυκατοικίες, βάρκες να ξεκουράζονται. Πολλοί ζωγράφοι έχουν μεταφέρει αυτήν την εικόνα σε πίνακές τους.

Ο ορμίσκος του Μπαϊκούτση, από το επώνυμο του ιδιοκτήτη ενός παλιού εξοχικού κέντρου (σεπαρέ μου το είχε περιγράψει πριν από χρόνια ο κύριος Απόστολος, στις πρωινές - 05.10 - συναντήσεις μας στο λεωφορείο) λέγεται και όρμος της Αφροδίτης, Αγίου Νικολάου, από το μικρό προκατασκευασμένο εκκλησάκι που βρίσκεται στον τόπο, απλά δε Λιμανάκι, όπως καλείται επίσημα και η στάση του λεωφορείου της γραμμής 904.
Πολλοί τον ξέρουν και με το τοπωνύμιο Σταυρός, από τον μετά από τόσα χρόνια, συντηρημένο τσιμεντένιο σταυρό (κάποτε φωτιζόταν με λάμπες) δίπλα στο μνημείο του Αφανούς Ναύτου.
Η επιγραφή στο διπλανό κατεστραμένο μνημείο «Μύρο το κύμα που σας σκεπάζει» σημαίνει πολλά!

«Ο Υποναύαρχος Λιμ. ε. α. Σπυρ. Ζάρκος με επιστολή του σε ναυτικό περιοδικό προβάλλει ξανά την πρόταση για την ανάγκη ανέγερσης μνημείου για τους αφανείς Έλληνες ναυτικούς που χάθηκαν με τα ελληνικά πλοία στον πόλεμο. Το απλό μνημείο στην Πειραϊκή για τον «αφανή ναύτη», ο χαρακτηριστικός σταυρός (έργο του γλύπτη Λ. Λαμέρα) που δεσπόζει στην πρόσβαση του λιμένος, στήθηκε κάμποσα χρόνια αργότερα με δαπάνη του ΟΛΠ και χάρη στην πίστη του Αντιπλοιάρχου Λιμενικού Κ. Σκινδήλια και την αρχιτεκτονική μελέτη του Επίκουρου Σημαιοφόρου Λιμενικού Φυντικάκη Νικ.». (Ιστορία του Λιμενικού Σώματος, 1999, σελ. 204 - 205). [Λάζαρος Λαμέρας (1911-1998). Αποκαλυπτήρια μνημείου στις 7.12.1969]

 

Τετάρτη 29.10.1997. Η δεξιά πλευρά του ορμίσκου με την ξύλινη σκάλα και το Σταυρό στο βάθος.

Αρμονικά δεμένα με τα βράχια της Πειραϊκής είναι τα λείψανα των τειχών του Κόνωνα. Το τμήμα τους εδώ στολίζεται με επτά τετράγωνους πύργους.

Μιά μικρή πύλη εξυπηρετούσε την πρόσβαση με τη θάλασσα για στρατιωτικές ανάγκες ή των αλιέων, που ακόμα και στις μέρες μας εξακολουθούν να δηλώνουν την παρουσία τους μέσα από τον «Σύλλογο Ερασιτεχνικής Αλιείας και Ναυτικών Αθλημάτων Πειραϊκής» που εδρεύει εκεί (ίδρυση στα 1977).

Ο χώρος έχει προ πολλού στρωθεί με τσιμέντο, αφήνοντας μιά γλώσσα αμμουδιάς που φαίνεται καλλίτερα τους χειμερινούς μήνες, όταν λόγω της παλίρροιας υποχωρούν τα νερά. Η θαλάσσια στάθμη ήταν χαμηλότερη στους αρχαίους χρόνους. Το βάθος της φτάνει σταδιακά από λίγους πόντους στα 9,5 μέτρα στην είσοδο του όρμου. Μεγάλα βάθη ξεκινούν από τις κοντινές απόκρημνες ακτές, όπου έχουν εντοπιστεί ναυάγια πλοίων διαφόρων εποχών. Η περιοχή προσβάλλεται από Ν και ΝΔ ανέμους. Θυμάμαι τη μεγάλη θαλασσοταραχή που κάποτε ξήλωσε το τσιμεντένιο δάπεδο..

Στη ράχη ενός από τους πύργους κοντά στον Άγιο Νικόλαο (προς την οδό Αλικαρνασσού) είχε χτιστεί ένας λιμενικός σταθμός, διακρίνονται ακόμα μερικά πλακάκια. Ο ναΐσκος στέκει σε ένα ίσωμα και είναι επισκέψιμος από πολύ κόσμο.

Συχνά αποτελεί αντικείμενο καψίματος, παραβιάσης για ληστεία, εκτόνωσης κακών ορέξεων. 

Ο πλακόστρωτος πεζόδρομος, η ανάδειξη των τειχών, η περίφραξη με κάγκελα και ο φωτισμός έγιναν επί δημαρχίας Γιάννη Παπασπύρου στα 1983 - 1984. Ο μπάρμπα - Γιάννης, όπως τον φωνάζαμε, έμενε στην Ακτή Θεμιστοκλέους και συχνά περπατούσαμε κουβεντιάζοντας. Σε κάποια σημεία της περίφραξης είχαν τοποθετηθεί κι υπάρχουν μικρές δυσκολοθώρητες ενδεικτικές μεταλλικές πινακίδες, με το λάθος ότι δεν πρόκειται για τα μακρά τείχη που αναφέρουν αλλά για τα καθαρώς πειραϊκά που περιέκλειαν την πόλη και την ύπαιθρό της.

 

Τέλη του 1997. Το παλιό εκκλησάκι πριν καεί και αντικατασταθεί με το επόμενο.. Έχω προλάβει τουλάχιστον τρία από αυτά.

 

Τα χόρτα που φυτρώνουν στα ανοίγματα των βράχων κι όπου υπάρχει χώμα αποψιλώνονται τους θερινούς μήνες για εξωραϊσμό και τον κίνδυνο πυρκαγιάς.
Μιά όμορφη εικόνα προσφέρουν οι βάρκες, που άλλες λικνίζονται στα κύματα κι άλλες ξαπλώνονται στην ακτή για προφύλαξη ή επιδιόρθωση. Γι αυτή τη δουλειά είναι ένας άλλος μπαρμπα-Γιάννης, γραφικός τύπος με τη γενειάδα και το κοντό, φαρδύ σα φούστα παντελόνι του.

«Οι καλοφαγάδες, εξ άλλου, που είχαν γιομάτο το πουγγί, δεν είχαν παρά να κάμουν έναν πρωϊνό περίπατο κάτω  στου Μπαϊκούτση τον όρμο, που από τα χαράματα άραζαν τα γρι - γρι του Μπαρμπα - Νάνου, επιστρέφοντας από τα νερά της Αίγινας, για να προμηθευτούν τα πιο εκλεκτά ψάρια και μαλάκια σε τιμή πολύ πιο χαμηλή από την ψαραγορά κάτω στου Τζελέπη». (Βασίλη Τσιάτη, Πειραιώτικοι παλμοί, 1982, σελ. 20). Οι βάρκες με τα ψάρια προς πώληση αράζουν τώρα στο Πασαλιμάνι, στο ύψος του Ιδρύματος Λασκαρίδη. 

Κάθε Σεπτέμβριο, επιλέγεται ένα Σαββατόβραδο για να γίνει εδώ η γιορτή του σπάρου ή της σαρδέλας με το ψήσιμό τους στα κάρβουνα, με χορούς και τραγούδια, προσφορά του Ομίλου με τη βοήθεια του Δήμου.

Στις βραχώδεις όχθες του μυχού αυτού παρελαύνουν αρουραίοι, σκυλιά και γάτες. Έχω δεί γυναίκες να κάνουν «μαγικές επικλήσεις» και ιερέα με άτομα γύρω του να τελεί ποιός ξέρει ποιό μυστήριο.     

Σπάνιο θέαμα που φωτογραφήθηκε από πολλούς ήταν το χιονισμένο τοπίο τον Ιανουάριο του 2002, ενώ ξεχωρίζουν τα μαγευτικά ηλιοβασιλέματα με φόντο τη γκρίζα σκιά της Αίγινας αλλά κι εκείνα τα χειμωνιάτικα αγριεμένα κύματα που σκάνε κι αφρίζουν στα βράχια.

Αντίθετα τα καλοκαίρια έχουμε να δούμε διαφορετικό σκηνικό. Τα μέλη μαζεύονται καθημερινά, κινούνται άνετα στον τόπο τους, πίνουν τον καφέ τους, ξεκουράζοντα κάτω από τις τέντες, απλώνουν φαγητά και τρώνε με την οικογένεια και τους γνωστούς τους. Έχουν φυτέψει και δένδρα δίπλα στα γραφεία, μάλιστα τώρα [Ιούνιος 2013] σε ένα χωραφάκι μεγαλώνουν και ηλίανθοι (ήλιοι). Εμένα προσωπικά με τραβάει η φραγκοσυκιά, άσχετα αν δεν έχω φάει ακόμα έναν καρπό της.

Λίγοι είναι εκείνοι που κάνουν μπάνιο μπροστά στα νερά του, ο κόσμος προτιμά τα πλαϊνά βράχια και τα υπόλοιπα σημεία της ακτής. Όμως με τον καθαρισμό της θάλασσας από την Ψυττάλεια κάνουν άφοβα μπάνιο, στα ρηχά τα παιδιά και βαθύτερα οι μεγάλοι. Ο χώρος είναι κατάλληλος για περίπατο και ξεκούραση των περιοίκων, που πολλοί απ’ αυτούς αθλούνται τρέχοντας στο πεζοδρόμιο της ακτογραμμής ή βγάζουν βόλτα το σκύλο τους. Συνηθίζεται να κατεβαίνουν παρέες και να κάθονται στα παγκάκια, φέρνουν  από το σπίτι τις πλαστικές τους καρέκλες και σχηματίζουν μικρές ομάδες συζητητών.

Η γοητεία του μικρού λιμανιού δε σταματά με την παρούσα αναφορά.

Ούτε στερεύουν οι επεικονίσεις του σε φωτογραφίες.

Θα βρω χρόνο για να γράψω και να δείξω περισσότερα. 

          

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΕΓΗ, Τεύχος 10. Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2006, σελ. 193 - 194.

Εδώ σε πληρέστερη μορφή για το blog.