Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.
Μεταπολεμικά
χρόνια και εποχή του εμφυλίου πολέμου. Ανασφάλεια και φόβος για κάθε λογής
κίνδυνο.
Στο εθνικόφρον κράτος υπήρχε η αίσθηση ότι παντού καιροφυλακτούσαν εχθροί, από τα γύρω σύνορα - τα βόρεια - που επιβουλεύονταν την πατρίδα αλλά και εντός, από συγκεκριμένης πολιτικής κατεύθυνσης «σκοτεινά» άτομα που επέβλεπαν στην αλλαγή του καθεστώτος..
Ιστορίες που επιβαλλόταν να ξεχαστούν επειδή τα πάθη, σε τόση ένταση και έξαρση, είχαν διαλύσει οικογένειες και οι ακρότητες είχαν φτάσει σε ανεξέλεγκτες πράξεις.
Το κράτος είχε θεσπίσει τους νόμους του, είχε λάβει τα μέτρα του και εξαπολύσει αντεπίθεση με κάθε μέσο.
Ένα μεγάλο βάρος είχε αναλάβει η αστυνομία. Το επάγγελμα όμως ήταν επικίνδυνο επειδή ως όργανο που εκτελούσε τις εντολές των συντηρητικών δυνάμεων προκαλούσε σε πολλούς απέχθεια. Στον Πειραιά, όπως κι αλλού, μέτρησε πολλά θύματα.
Ένα ταλαιπωρημένο ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΟΣ τυπωμένο στο χαρτοπωλείο του Σπύρου Βαλσαμίδη αποτελεί μάρτυρας ενός δράματος: Όπως όλες οι ταυτότητες εκείνης της εποχής είχαν την ένδειξη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΠΟΛΕΩΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Η παρούσα εξεδόθη από το Γ΄ ΑΣΤΥΝ. ΤΜΗΜΑ, Εν Πειραιεί τη 11η 8/βρίου 1943. Το χαρτί, κομμένο στα δύο και ραμμένο με κλωστή, είναι το μόνο που απέμεινε από την ύπαρξη του Παναγιώτη Δριτσάκου του Κωνσταντίνου και της Θεοδώρας, έτος γεννήσεως 1922. Επάγγελμα, Δημόσιος υπάλληλος. Στην πραγματικότητα ανήκε στην Χωροφυλακή. Το επόμενο καλοκαίρι του 1944 κάνοντας το μοιραίο λάθος να φοράει την στολή του δολοφονήθηκε από σφαίρες μιας ομάδας αντιφρονούντων στην οδό Αγχιάλου.
Στο εθνικόφρον κράτος υπήρχε η αίσθηση ότι παντού καιροφυλακτούσαν εχθροί, από τα γύρω σύνορα - τα βόρεια - που επιβουλεύονταν την πατρίδα αλλά και εντός, από συγκεκριμένης πολιτικής κατεύθυνσης «σκοτεινά» άτομα που επέβλεπαν στην αλλαγή του καθεστώτος..
Ιστορίες που επιβαλλόταν να ξεχαστούν επειδή τα πάθη, σε τόση ένταση και έξαρση, είχαν διαλύσει οικογένειες και οι ακρότητες είχαν φτάσει σε ανεξέλεγκτες πράξεις.
Το κράτος είχε θεσπίσει τους νόμους του, είχε λάβει τα μέτρα του και εξαπολύσει αντεπίθεση με κάθε μέσο.
Ένα μεγάλο βάρος είχε αναλάβει η αστυνομία. Το επάγγελμα όμως ήταν επικίνδυνο επειδή ως όργανο που εκτελούσε τις εντολές των συντηρητικών δυνάμεων προκαλούσε σε πολλούς απέχθεια. Στον Πειραιά, όπως κι αλλού, μέτρησε πολλά θύματα.
Ένα ταλαιπωρημένο ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΟΣ τυπωμένο στο χαρτοπωλείο του Σπύρου Βαλσαμίδη αποτελεί μάρτυρας ενός δράματος: Όπως όλες οι ταυτότητες εκείνης της εποχής είχαν την ένδειξη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΠΟΛΕΩΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Η παρούσα εξεδόθη από το Γ΄ ΑΣΤΥΝ. ΤΜΗΜΑ, Εν Πειραιεί τη 11η 8/βρίου 1943. Το χαρτί, κομμένο στα δύο και ραμμένο με κλωστή, είναι το μόνο που απέμεινε από την ύπαρξη του Παναγιώτη Δριτσάκου του Κωνσταντίνου και της Θεοδώρας, έτος γεννήσεως 1922. Επάγγελμα, Δημόσιος υπάλληλος. Στην πραγματικότητα ανήκε στην Χωροφυλακή. Το επόμενο καλοκαίρι του 1944 κάνοντας το μοιραίο λάθος να φοράει την στολή του δολοφονήθηκε από σφαίρες μιας ομάδας αντιφρονούντων στην οδό Αγχιάλου.
 |
| Δελτίον
ταυτότητος Δριτσάκου Παναγιώτη του Κωνσταντίνου (1922 - 1944). |
Όμως ας αλλάξω θέμα κι ας μιλήσω περισσότερο ανώδυνα.
Η οργανωμένη απομάκρυνση κατοίκων του Κορδελιού - Ευόσμου και Αμπελοκήπων - Μενεμένης για την απενεργοποίηση της βόμβας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σήμερα, Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2017, με γύρισε πίσω στα χρόνια που δραστηριοποιούνταν η Παθητική Αεράμυνα.
Η Παθητική Αεράμυνα είχε ως καθήκον να προστατεύει: τις κτηριακές εγκαταστάσεις από εχθρικές αεροπορικές επιδρομές (συσκότιση, ορύγματα, καταφύγια) και τον πληθυσμό με το να τον μεταφέρει σε καταφύγια ή σε ασφαλείς περιοχές, να τον εφοδιάζει με μάσκες, να συντονίζει το υγειονομικό και την πυροσβεστική. Ιδρύθηκε επί Μεταξά. Στα 1939 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Κωνσταντίνου Ποδοτά, Αστυνόμου Α΄ της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών, με τίτλο «Παθητική Αεράμυνα. Οι εκ των αεροπλάνων κίνδυνοι του αμάχου πληθυσμού».
Έχω στην κατοχή μου ένα έγγραφο που επιτρέπει σε στέλεχος του Υπουργείου Συγκοινωνίας που τοποθετήθηκε στην υπηρεσία επί των καταφυγίων, να κυκλοφορεί ελεύθερα με τα λεωφορεία, τα τραμ και τα τραίνα του Ηλεκτρικού.
Η οργανωμένη απομάκρυνση κατοίκων του Κορδελιού - Ευόσμου και Αμπελοκήπων - Μενεμένης για την απενεργοποίηση της βόμβας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σήμερα, Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2017, με γύρισε πίσω στα χρόνια που δραστηριοποιούνταν η Παθητική Αεράμυνα.
Η Παθητική Αεράμυνα είχε ως καθήκον να προστατεύει: τις κτηριακές εγκαταστάσεις από εχθρικές αεροπορικές επιδρομές (συσκότιση, ορύγματα, καταφύγια) και τον πληθυσμό με το να τον μεταφέρει σε καταφύγια ή σε ασφαλείς περιοχές, να τον εφοδιάζει με μάσκες, να συντονίζει το υγειονομικό και την πυροσβεστική. Ιδρύθηκε επί Μεταξά. Στα 1939 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Κωνσταντίνου Ποδοτά, Αστυνόμου Α΄ της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών, με τίτλο «Παθητική Αεράμυνα. Οι εκ των αεροπλάνων κίνδυνοι του αμάχου πληθυσμού».
Έχω στην κατοχή μου ένα έγγραφο που επιτρέπει σε στέλεχος του Υπουργείου Συγκοινωνίας που τοποθετήθηκε στην υπηρεσία επί των καταφυγίων, να κυκλοφορεί ελεύθερα με τα λεωφορεία, τα τραμ και τα τραίνα του Ηλεκτρικού.
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΠΟΛΕΩΝ
Α΄ ΥΠΟΔΙΟΙΚ. ΠΑΘ. ΑΕΡΑΜΥΝΑΣ
Υπηρεσιακόν Σημείωμα
Ο ως άνω εικονιζόμενος Βάος Γεώργιος, Μηχανικός του Υπουργείου Συγκοινωνίας, έχει τοποθετηθή διά τας ανάγκας της καθ’ ημάς υπηρεσίας επί των καταφυγίων∙ τω παρέχεται δε ατέλεια εν ταις συγκοινωνίαις.
Εν Πειραιεί τη 22α Νοεμβρίου 1940.
η
Α΄ Υποδιοίκ. Παθ. Αεραμύνης.
[Σφραγίδα - Υπογραφή]
Όμως και ο συνάδελφός μου Άρης (Αριστείδης) Μαράκης που κατοικεί στην κορυφή του Προφήτη Ηλία, στα Κρητικά, διατηρεί σε φάκελο οικογενειακά έγγραφα τα οποία μου έχει δείξει αρκετές φορές. Ανάμεσά τους και το παρακάτω:
ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
(ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΑΕΡΑΜΥΝΗΣ)
Β΄ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΝ ΤΜΗΜΑ
(ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΠΑΘΗΤ. ΑΕΡΑΜΥΝΗΣ)
ΑΥΞΩΝ Αριθ. 427
ΑΤΟΜΑ 5
ΟΔΟΣ Πάρ. Βάμβα ΑΡΙΘ. 28
Δ Ε Λ Τ Ι Ο Ν Α Ν Α Χ Ω Ρ Η Σ Ε Ω Σ
Της οικογενείας του Μουντάκη Κυριάκου
αποτελουμένης εκ των κάτωθι ατόμων:
1) Αρχηγού οικογενείας Μουντάκη Κυριάκου ετών 54
2) Συζύγου Μουντάκη Γεωργία ετών 45
Τέκνων και συνοικούντων εν γένει προσώπων
1) Μιχαήλ Μουντάκης ετών 17
2) Ελευθέριος Μουντάκης ετών 4
3) Ευαγγελία Μουντάκη ετών 21
4)
5)
6)
7)
8)
Ο αρχηγός της οικογενείας μετά των εν τω παρόντι δελτίω αναφερομένων προσώπων, μεταφέροντες κατ’ άτομον βάρος ειδών ρουχισμού, κλινοστρωμνής και τροφίμων (50) πεντήκοντα κιλών συνολικώς, δέον όταν δοθή η σχετική εντολή διά του ραδιοφώνου, προκηρύξεως, ή άλλου μέσου να προσέλθη εις την διασταύρωσιν των οδών Θεάτρου και Βενιζέλου –
Εκ του μέρους τούτου θα μεταφερθή και θα στεγασθή εις τον καθορισθέντα διά την μεταφοράν των υπό αραίωσιν, τόπον.
Εν Κερατσινίω [σβησμένο και διορθωμένο σε «Πειραιεί»] τη 24/ 12/ 1951
Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ ΥΠΑ
[Υπογραφή]
Α΄ ΥΠΟΔΙΟΙΚ. ΠΑΘ. ΑΕΡΑΜΥΝΑΣ
Υπηρεσιακόν Σημείωμα
Ο ως άνω εικονιζόμενος Βάος Γεώργιος, Μηχανικός του Υπουργείου Συγκοινωνίας, έχει τοποθετηθή διά τας ανάγκας της καθ’ ημάς υπηρεσίας επί των καταφυγίων∙ τω παρέχεται δε ατέλεια εν ταις συγκοινωνίαις.
Εν Πειραιεί τη 22α Νοεμβρίου 1940.
η
Α΄ Υποδιοίκ. Παθ. Αεραμύνης.
[Σφραγίδα - Υπογραφή]
 |
| Ατέλεια στις συγκοινωνίες λόγω υπηρεσίας στα καταφύγια. |
Όμως και ο συνάδελφός μου Άρης (Αριστείδης) Μαράκης που κατοικεί στην κορυφή του Προφήτη Ηλία, στα Κρητικά, διατηρεί σε φάκελο οικογενειακά έγγραφα τα οποία μου έχει δείξει αρκετές φορές. Ανάμεσά τους και το παρακάτω:
ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
(ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΑΕΡΑΜΥΝΗΣ)
Β΄ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΝ ΤΜΗΜΑ
(ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΠΑΘΗΤ. ΑΕΡΑΜΥΝΗΣ)
ΑΥΞΩΝ Αριθ. 427
ΑΤΟΜΑ 5
ΟΔΟΣ Πάρ. Βάμβα ΑΡΙΘ. 28
Δ Ε Λ Τ Ι Ο Ν Α Ν Α Χ Ω Ρ Η Σ Ε Ω Σ
Της οικογενείας του Μουντάκη Κυριάκου
αποτελουμένης εκ των κάτωθι ατόμων:
1) Αρχηγού οικογενείας Μουντάκη Κυριάκου ετών 54
2) Συζύγου Μουντάκη Γεωργία ετών 45
Τέκνων και συνοικούντων εν γένει προσώπων
1) Μιχαήλ Μουντάκης ετών 17
2) Ελευθέριος Μουντάκης ετών 4
3) Ευαγγελία Μουντάκη ετών 21
4)
5)
6)
7)
8)
Ο αρχηγός της οικογενείας μετά των εν τω παρόντι δελτίω αναφερομένων προσώπων, μεταφέροντες κατ’ άτομον βάρος ειδών ρουχισμού, κλινοστρωμνής και τροφίμων (50) πεντήκοντα κιλών συνολικώς, δέον όταν δοθή η σχετική εντολή διά του ραδιοφώνου, προκηρύξεως, ή άλλου μέσου να προσέλθη εις την διασταύρωσιν των οδών Θεάτρου και Βενιζέλου –
Εκ του μέρους τούτου θα μεταφερθή και θα στεγασθή εις τον καθορισθέντα διά την μεταφοράν των υπό αραίωσιν, τόπον.
Εν Κερατσινίω [σβησμένο και διορθωμένο σε «Πειραιεί»] τη 24/ 12/ 1951
Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ ΥΠΑ
[Υπογραφή]
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Π. ΚΑΘΑΡΕΙΟΣ
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ Α΄
Τ. Σ. Υπογραφή
Σημ. – Μη χάνετε την ψυχραιμίαν σας, το Κράτος έχει φροντίσει δι’ όλα.
ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ Α΄
Τ. Σ. Υπογραφή
Σημ. – Μη χάνετε την ψυχραιμίαν σας, το Κράτος έχει φροντίσει δι’ όλα.
Δελτίο αναχωρήσεως ατόμων για διασπορά λόγω βομβαρδισμού και λοιπών κινδύνων.
Ο
Κυριάκος Μουντάκης του Μιχαήλ και της Κανέλλας (1897 - 6.1.1970) γεννήθηκε και
πέθανε στον Πειραιά. Έμενε «οδός Βάμβα, αριθμός τέρμα». Στην ρυμοτομία της
πόλης το σημείο εκείνο είναι ακόμα αχαρτογράφητο, βρίσκεται κάπου μεταξύ των
οδών πάροδος Τσακάλωφ, Αρχιμήδους, Νέστορος, πάροδος Βάμβα.
Το επάγγελμά του ήταν λατόμος, δούλεψε και στα νταμάρια στην Νεάπολη Νικαίας. Η ταυτότητά του αναφέρει «Μηναδώρος». Η λέξη μιναδόρος, από την βενετική minadore (από το mina = υπόνομος με εκρηκτική ύλη για ανατίναξη), σημαίνει εργάτης που είναι ειδικευμένος στο να ανοίγει μίνες, ειδικός στην τοποθέτηση εκρηκτικών υλών σε ορύγματα στα λατομεία, στα ορυχεία.
Στα επόμενα χρόνια ήταν μικροπωλητής. Μετά με το κάρο του μετέφερε διάφορα αντικείμενα, πετρέλαιο, ξυλεία, έφτιαχνε κάρβουνα και μάζευε παλιά αντικείμενα, χαρτί κλπ. Σύζυγός του υπήρξε η Γεωργία Κουστουράκη (1906 - 19.7.1985) του Στυλιανού και της Σπυριδούλας.
Το επάγγελμά του ήταν λατόμος, δούλεψε και στα νταμάρια στην Νεάπολη Νικαίας. Η ταυτότητά του αναφέρει «Μηναδώρος». Η λέξη μιναδόρος, από την βενετική minadore (από το mina = υπόνομος με εκρηκτική ύλη για ανατίναξη), σημαίνει εργάτης που είναι ειδικευμένος στο να ανοίγει μίνες, ειδικός στην τοποθέτηση εκρηκτικών υλών σε ορύγματα στα λατομεία, στα ορυχεία.
Στα επόμενα χρόνια ήταν μικροπωλητής. Μετά με το κάρο του μετέφερε διάφορα αντικείμενα, πετρέλαιο, ξυλεία, έφτιαχνε κάρβουνα και μάζευε παλιά αντικείμενα, χαρτί κλπ. Σύζυγός του υπήρξε η Γεωργία Κουστουράκη (1906 - 19.7.1985) του Στυλιανού και της Σπυριδούλας.
Οι επεξηγήσεις, όπως διατυπώνονται στο πίσω μέρος των παλαιών φωτογραφιών, δίνουν πολύτιμα οικογενειακά δημογραφικά και λαογραφικά στοιχεία. Αντιγράφω ακριβώς: «φωτογραφία του έτους 25 – 9 – 1937/ στο σπίτι της Τασούλας στο Προφήτη Ηλία Πειραιά/ είναι από αριστερά η Αργυρώ Καβουλάκη με καρπούζι που ήταν αδελφή της/ Βούλας Καβουλάκη – Μουνταντωνάκη (η Βούλα Μουνταντωνάκη ήταν η γιαγιά μου)/ δίπλα η Βούλας Καβουλάκη – Μουνταντωνάκη/ δίπλα η μαμά της Τασούλας Γεωργία Μουντάκη./ από κάτω το κοριτσάκι με το φιόγκο η Βαγγελία Μουντάκη και δίπλα της/ η αδελφή της Κατίνα Μουντάκη./ Κάτω από την Κατίνα ο πατέρας της Τασούλας ο Κυριάκος Μουντάκης./ Δίπλα από τον Κυριάκο Μουντάκη μάλλον, όχι σίγουρα, ο αδελφός της Γεωργίας Μουντάκη».
[Το ζεύγος είχε πέντε παιδιά (Μιχαήλ, Ελευθέριος, Ευαγγελία, Αικατερίνη και Αναστασία, άλλα δύο είχαν πεθάνει πολύ νωρίς). Η Αικατερίνη (Κατίνα) Μουντάκη σύμφωνα με την ληξιαρχική πράξη γεννήθηκε στις 26.2.1928. Από μικρή επέλεξε να γίνει μοναχή με το όνομα Χριστίνα. Η Αναστασία (Τασούλα) Μουντάκη γεννήθηκε στις 23.12.1938. Είναι η μητέρα του φίλου μου Άρη Μαράκη, η μόνη εν ζωή από τα αδέλφια].
Βασίλειον της Ελλάδος. Δελτίον ταυτότητος δυνάμει της υπ’ αριθ. 37. 188 αποφ. Υφυπ. Εργασίας. Εθνικός Σύνδεσμος Λατόμων και Σκαφέων Πειραιώς. 1939. Σελ. 16. Στις σελίδες με την ένδειξη «Μηναίαι καταβολαί έτους», χρονολογίες 1939 - 1945, έχουν συμπληρωθεί ειδικά ένσημα που φέρουν τα αρχικά Ε.Σ.Λ.Σ.Π. (Φεβρουάριος - Ιούνιος 1939), Σ.Ε.Λ.Σ.Π. (Ιούλιος 1939 - Οκτώβριος 1941) και Σ.Λ.Α.Σ.Π. (Νοέμβριος 1941-Νοέμβριος 1942). Από τον Δεκέμβριο του 1942 έως τον Δεκέμβριο του 1943 έχουμε καταγραφή με το μολύβι τον αριθμό 754 και μια μονογραφή. Οι σελίδες με τις «Θεωρήσεις του έτους 1939» έως το 1945 (ανά δύο εξαμηνίες) είναι κενές. Μετά προστέθηκε και «Ασβεστοποιών». Στο εσωτερικό του οπισθόφυλλου έχουμε αποσπάσματα κειμένων του Ι. Μεταξά και του Αρ. Δημητράτου με εργατικές παραινέσεις.
Ως
τόπος συγκέντρωσης της οικογενείας και των περιοίκων είχε ορισθεί η διασταύρωση των οδών Θεάτρου και Ελευθερίου
Βενιζέλου. Εκεί, στον αριθμό 88 της Βενιζέλου βρίσκεται ακόμα - αλλά σε
ερειπωμένη κατάσταση - το καφενείο του Ρουσσάκη. Θυμάμαι ότι πριν κλείσει στην
δεκαετία του 1990, είχα πιεί αρκετές φορές τον καφέ μου με συμπατριώτες. Υπήρξα
κι εγώ μέλος της Αδελφότητας Κρητών Πειραιώς Η ΟΜΟΝΟΙΑ (Ελ. Βενιζέλου 82). Είχα
νομίζω εγγραφεί από το 1983 επί
προεδρίας Σ. Αννουσάκη, συνέχισα μέχρι
την εκλογή στις 21.11.2004 του ΘεόδωρουΤσόντου (διαδέχτηκε τον Γρηγόρη Ψαρομμάτη)
όπου αποχώρησα δυσαρεστημένος για τον τρόπο διεξαγωγής των αρχαιρεσιών. Τα
τραπέζια και ο καθρέπτης του καφενείου Ρουσσάκη είναι ακόμα εντυπωμένα στην
μνήμη μου.
Το καφενείο του Εμμανουήλ Ξ. Ρουσσάκη στην διασταύρωση Ελευθερίου Βενιζέλου (πρώην Ηφαίστου) και Θεάτρου. Δέχτηκε χιλιάδες θαμώνες, κυρίως Κρητικούς, αφού βρισκόταν κοντά στον συνοικισμό τους και στο κτήριο της Αδελφότητος Κρητών Πειραιώς Η ΟΜΟΝΟΙΑ. Η μισή στέγη έχει καταρρεύσει και πολλά έπιπλα καταπλακώθηκαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου